2026'da Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği: Güncel Mevzuat ve İşveren Yükümlülükleri
- Mehmet Erdem TOKUŞ
- 3 gün önce
- 3 dakikada okunur
İş yerlerinde çalışanların sağlığını korumak ve kazaları önlemek, her işletmenin öncelikli sorumluluğudur. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, bu alanı düzenleyen temel çerçeve olarak 2012'den beri yürürlüktedir. 2025'te yaşanan önemli güncellemelerle, özellikle az tehlikeli sınıftaki küçük işletmeler ve kamu kurumları için yeni zorunluluklar getirildi. Bu makale, 2026 yılı itibarıyla geçerli olan kuralları, işverenlerin yükümlülüklerini ve pratik uygulamaları detaylı ele alıyor.
Kanun, iş yerlerini az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli olarak üç gruba ayırır. Bu sınıflandırma, NACE kodlarına göre belirlenir ve risk düzeyine göre hizmet sürelerini etkiler. 2025'ten itibaren tüm iş yerleri, çalışan sayısına bakılmaksızın belirli İSG hizmetlerinden yararlanmak zorunda.
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde 2025 Değişiklikleri Neler Getirdi?
2025'in en dikkat çeken gelişmesi, 6331 sayılı Kanun'un 6. ve 7. maddelerinin tam kapsamlı yürürlüğe girmesi oldu. Önceki yıllarda ertelenen hükümler, 1 Ocak 2025 itibarıyla 50'den az çalışanı olan az tehlikeli iş yerleri ve kamu kurumlarını da kapsadı.
Bu değişikliklerle:
Tüm iş yerleri, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirmek zorunda.
Az tehlikeli sınıftaki küçük işletmelerde işveren veya vekili, Bakanlıkça onaylanan eğitimle bu hizmetleri kısmen kendisi yürütebilir (işe giriş ve periyodik muayeneler hariç).
Risk değerlendirmesi, acil durum planı ve çalışan eğitimi gibi temel yükümlülükler güçlendirildi.
Bu düzenleme, milyonlarca çalışanı kapsayarak iş kazalarını azaltmayı hedefliyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı denetimleri artırdı ve idari para cezaları güncellendi.
İşverenlerin Temel Yükümlülükleri Nelerdir?
6331 sayılı Kanun'un 4. maddesi, işverene şu sorumlulukları yükler:
Risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak.
Acil durum planı hazırlamak, yangın ve tahliye tatbikatları düzenlemek.
Çalışanlara uygun İSG eğitimi vermek.
Sağlık gözetimi sağlamak, işe giriş ve periyodik muayeneler düzenlemek.
Gerekli araç-gereç ve kişisel koruyucu donanım temin etmek.
İşveren, bu hizmetleri kendi bünyesinde, kısmi görevlendirme yoluyla veya yetkili birimlerden alarak yerine getirebilir. Koordinasyonu sağlamak ve uzmanların önerilerini uygulamak zorunludur.
Risk Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?
Risk değerlendirmesi, iş yerindeki tehlikeleri belirleme ve önleme sürecidir. Multidisipliner ekip (işveren, uzman, hekim, çalışan temsilcisi) tarafından yapılır.
Adımlar:
Tehlikelerin tespiti (fiziksel, kimyasal, ergonomik riskler).
Risk analizi ve önceliklendirme.
Önleme tedbirleri belirleme.
Uygulama ve izleme.
Güncelleme zorunlu olduğunda tekrarlanır. Küçük işletmelerde basit matris yöntemleri yeterlidir.
Çalışan Eğitimleri Kaç Saat Olmalı?
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'e göre süreler tehlike sınıfına bağlıdır:
Az tehlikeli: İlk eğitim 8 saat, yıllık yenileme 4 saat.
Tehlikeli: İlk 12 saat, yenileme 6 saat.
Çok tehlikeli: İlk 16 saat, yenileme 8 saat.
2025 güncellemesiyle uzaktan eğitim seçenekleri genişledi: Az tehlikeli iş yerlerinde asenkron yöntem mümkün, diğerlerinde senkron zorunlu. Eğitimler iş yeri koşullarına uyarlanmalı.
İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi Görevlendirme Zorunluluğu
Tüm iş yerleri bu profesyonelleri görevlendirmek zorunda. Hizmet süreleri:
İş Güvenliği Uzmanı:
Az tehlikeli: Çalışan başına aylık 10 dakika.
Tehlikeli: 20 dakika.
Çok tehlikeli: 40 dakika.
İşyeri Hekimi:
Az tehlikeli: 5 dakika.
Tehlikeli: 10 dakika.
Çok tehlikeli: 15 dakika.
Çok tehlikeli iş yerlerinde 10+ çalışan varsa diğer sağlık personeli (hemşire) de gerekebilir. Tam süreli görevlendirme, yüksek çalışan sayılı yerlerde zorunlu.
Az tehlikeli ve 50'den az çalışanı olan iş yerlerinde işveren, özel eğitimle hizmetleri üstlenebilir.
İSG Kurulları ve Çalışan Temsilciliği
50+ çalışanı olan iş yerlerinde İSG kurulu kurulur. Kurul, aylık toplanır ve kararlar alır.
Her iş yerinde çalışan temsilcisi atanır; gönüllü yoksa seçimle belirlenir.
İdari Para Cezaları ve Denetimler
2025 cezaları yeniden değerleme oranıyla artırıldı. Örnekler:
Uzman/hekim görevlendirmeme: Çalışan başına yüksek tutarlar.
Risk değerlendirmesi eksikliği: Binlerce lira ceza.
Bakanlık denetimleri risk bazlı; şikayetler öncelikli.
2026'da İşverenlere Öneriler
Tehlike sınıfınızı NACE koduyla kontrol edin.
Hizmet sözleşmelerinizi güncelleyin.
Eğitim planı oluşturun, uzaktan seçenekleri değerlendirin.
Risk değerlendirmenizi yenileyin.
Dijital araçlarla kayıt tutun.
İş sağlığı ve güvenliği, yasal zorunluluktan öte çalışan bağlılığı ve verimlilik için fırsattır. Proaktif yaklaşım kazaları azaltır ve sürdürülebilir başarı sağlar.
Sık Sorulan Sorular (FAQ)
Az tehlikeli iş yerimde 10 çalışanım var, İSG uzmanı zorunlu mu? Evet, 1 Ocak 2025'ten itibaren zorunlu. Aylık en az 100 dakika uzman, 50 dakika hekim hizmeti alınmalı. İşveren eğitimle kısmen üstlenebilir.
İSG eğitimleri uzaktan yapılabilir mi? Evet, 2025 güncellemesiyle az tehlikeli yerlerde asenkron mümkün; tehlikeli ve çok tehlikelide senkron zorunlu.
Risk değerlendirmesi ne sıklıkta yenilenmeli? Tehlike değiştiğinde veya en az 2 yılda bir; çok tehlikelide daha sık.
İş güvenliği uzmanı çalışma süresi nasıl hesaplanır? Çalışan sayısı x tehlike sınıfı dakikası (az:10, tehlikeli:20, çok:40). Tam süreli eşikler ayrı.
Küçük işletmede cezalar ne kadar? Uzman/hekim eksikliğinde çalışan başına 2025 güncel tutarları uygulanır; erken uyum cezadan kurtarır.